Hội chứng đau vai gáy là bệnh lý thường gặp ở tuổi từ 40 trở lên. Nguyên nhân phần nhiều do viêm nhiễm, sang thương, thoái hóa theo tuổi tác... Khi gặp tác nhân bất lợi như nhiễm phong hàn thấp, chấn thương huyết ứ, có tuổi khí huyết gân xương yếu hư, thiếu tập luyện đều có thể đau vai gáy khởi phát hoặc tái phát. Bệnh này cần phối hợp nhiều phương pháp điều trị khác nhau. Sau đây là 3 bài thuốc Đông y thường dùng trị đau vai gáy theo 3 thể chứng thường gặp:

Đau vai gáy do phong hàn “nhiễm lạnh”

Thường đau cổ gáy khởi phát sau nhiễm lạnh, xoa dầu hoặc chườm ấm, người bệnh thấy dễ chịu. Phép trị chủ yếu là khử phong hàn thấp, thông kinh lạc, thư cơ. Dùng bài Quế chi gia cát căn thang gia giảm gồm: quế chi 24g, bạch thược 24g, cam thảo 8g, đại táo 12g, cát căn 16g, khương hoạt 10g, khương hoàng 12g. Sắc uống ngày 1 thang. Tác dụng: giải cơ, phát biểu, thư cân mạch. Bài này rất thích hợp chứng đau tê mỏi cổ gáy, gặp lạnh bệnh tăng, có khi ớn lạnh phát sốt, đau đầu, đau sau gáy dọc vai lưng.

Đau vai gáy do sang thương huyết ứ

Người bệnh có biểu hiện đau nhói vùng cổ gáy xuống vai tay, khởi phát sau chấn thương, vận động quá mức hoặc ngủ gối cao. Phép trị chủ yếu là hoạt huyết thông ứ, dưỡng gân cơ. Dùng bài Quyên tý thang gia giảm gồm: đương quy 14g, xuyên khung 14g, hoàng kỳ 14g, khương hoạt 8g, khương hoàng 14g, nhũ hương, phòng phong 8g, tang chi 14g, đan sâm 14g, cam thảo 6g, đại táo 3 quả. Sắc uống ngày 1 thang. Tác dụng: ích khí hoạt huyết, khu phong trừ thấp. Bài thuốc thích hợp cho người đau cổ gáy do sang thương huyết ứ (thoát vị đĩa đệm cổ).

Đau vai gáy do huyết hư nhiễm phong hàn thấp tý

Bệnh thường gặp ở người có tuổi gân xương yếu, khí huyết hư, ít vận động, thường đau cổ gáy tái phát nhiều lần. Phép trị là khu hàn trừ thấp, ích can thận. Dùng bài Tam tý thang gia giảm gồm: thục địa 20g, đương quy 14g, xuyên khung 14g, bạch thược 14g, nhân sâm 12g, bạch truật 12g, phục linh 14g, hoàng kỳ 14g, nhục quế 6g, đỗ trọng 14, khương hoàng12g, tục đoạn 12g, tế tân 6g, tần giao 12g, khương hoạt 10g, phòng phong 8g, chích thảo 6g, đại táo 12g. Tác dụng: trừ thấp, bổ can thận, dưỡng khí huyết... Bài này thích hợp cho người có tuổi, người hư nhược, đau cổ gáy, tê mỏi tay chân tái phát nhiều lần.

Trên đây là một số bài thuốc cổ phương chủ yếu trị đau vai gáy thường được các thế hệ thầy thuốc gia giảm sử dụng rất hiệu quả, hầu như không có tác dụng phụ. Tuy nhiên những trường hợp đau nặng, tái phát nhiều lần nên đi khám chuyên khoa để có phương pháp điều trị thích hợp.

Lương y Phan Thị Thạnh